PATRON SZKOŁY

 

8 Pułk Ułanów

Barwą pułku stał się kolor złotożółty. W tym kolorze noszono proporczyki na kołnierzach mundurów.

Sformowanie:   1918

Nadanie sztandaru:  1920

Patron: Książę Józef Poniatowski

Święto: 19 marca

Pierwszy dowódca: płk Roman Kawecki

Dowódca w czasie Kampanii wrześniowej 1939: 

płk dypl Włodzimierz Dunin-Żuchowski

Działania zbrojne: wojna polsko-bolszewicka;

                                   II wojna światowa

Rodzaj sił zbrojnych: Wojska lądowe

Rodzaj wojsk: kawaleria; rozpoznanie

Podległość: Krakowska Brygada Kawalerii;

                     1 Dywizja Grenadierów

Żurawiejka: 

Krzywa buzia, krzywa nózia

to ułani księcia Józia.

 

Ce-Ka grafy i barony

Ósmy zdobi nam salony

 

 

8. Pułk Ułanów za początki swego istnienia przyjmuje datę wystawienia Dywizjonu Ułanów przez       21-letniego wówczas majora wojsk austriackich, księcia Józefa Poniatowskiego we Lwowie w 1784 roku.

Tworząc oddział (notabene głównie z galicyjskich Polaków), postarano się zachować jego polski charakter wyposażając w granatowe kurtki

 i rogate konfederatki (zwane przez Austriaków tatarkami).

Złoto – żółty kolor czapek przetrwał z ułanami z Galicji całą jego służbę w szeregach monarchii habsburskiej.

 Po przejściu pod dowództwo Niepodległego Państwa Polskiego, w roku 1918, pułk nosił nazwę 1 Pułku Ułanów Ziemi Krakowskiej, a następnie nadano mu numer 8. I zatwierdzono nazwę na cześć twórcy

i pierwszego dowódcy:

8 Pułk Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego.

 

Grono podoficerów zawodo 8 Pułku Ułanów, 1922

                      

                    Ułani 8 Pułku Ułanów, 1926

                                       https://www.jednostki-wojskowe.pl

 

        Książę Józef Poniatowski

  

Urodził się w 1763 roku w Wiedniu, w Pałacu Kinskych, jako syn Andrzeja Poniatowskiego i Teresy z Kinskych. Do armii austriackiej wstąpił w roku 1780 i służył w niej do roku 1789, kiedy to na wezwanie stryja – króla Stanisława Augusta – objął dowództwo Armii Koronnej, z którą bezskutecznie, acz wykazując się sporymi umiejętnościami dowódczymi , wielkim poczuciem żołnierskiego honoru i dbałością o podległych żołnierzy, opóźniał marsz interweniujących w Polsce korpusów rosyjskich w 1792 roku.

 

        Dokonania Józefa Poniatowskiego

Młody Józef Poniatowski służył w austriackim wojsku, uczestniczył w wojnie austriacko – tureckiej (1787-1791).

Wrócił do Rzeczpospolitej i pomóc w rozbudowie armii Rzeczpospolitej. W kraju był zwolennikiem reform państwa, Konstytucji 3 Maja, bardzo mocno związał się m.in. z otoczeniem Tadeusza Kościuszki. Po wybuchu wojny rosyjsko – polskiej dowodził królewskimi oddziałami. Odniósł słynne zwycięstwo w bitwie pod Zieleńcami (18.06.1792),  co doprowadziło do stworzenia orderu Virtuti Militari.

Po II rozbiorze wyjechał przejściowo z kraju, udając się do Zachodniej Europy, powrócił jednak na wieść o wybuchu powstania kościuszkowskiego. Dowodząc wojskami powstańczymi walczył przeciwko Prusakom.

Gwiazda Poniatowskiego rozbłysła ponownie na przełomie roku 1806 i 1807, kiedy to Napoleon zajął tereny pruskiego zaboru i poszukiwał osoby, którą mógłby postawić na czele planowanej armii polskiej.   7.10.1807 roku został Ministrem Wojny w rządzie Księstwa Warszawskiego. Tam zaczął też rozbudowywać jego armię. W roku 1809, w czasie wojny Napoleona z Austrią, dowodził wojskami Księstwa w czasie inwazji sił austriackich. Stoczył nierozstrzygnięta bitwę pod Raszynem 19.04.1809 roku i mimo utraty Warszawy wkroczył ze swoim wojskiem na terytoria zaboru austriackiego. W wyniku tych działań i zwycięstwa Napoleona pod Wagram terytorium Księstwa Zostało znacznie powiększone.

W 1812 roku brał udział w wyprawie na Moskwę, służąc jako doradca Napoleona. Ten jednak zlekceważył jego sugestie o rozłożenie wojny na dwa lata i nakazał przeprowadzić marsz na Moskwę. W następstwie klęski osłaniał wraz z Polakami odwrót Wielkiej Armii i po powrocie do kraju starał się odbudować siły zbrojne. Odrzucił przy tym propozycję ugody i przejścia na stronę koalicji, wysuniętą przez Aleksandra I. Po zajęciu Księstwa Warszawskiego on i jego siły pozostały wierne Bonapartemu.

Ostatnią bitwą toczoną przez księcia było wielkie starcie pod Lipskiem, w dniach 16-19.10.1813 roku. Napoleon mianował go wtedy, w uznaniu jego zasług, Marszałkiem Francji, co było niespotykanym wyróżnieniem. Książę był w czasie bitwy kilkukrotnie ranny, w końcowym zaś jej etapie on i jego siły zostały omyłkowo odcięte na drugim brzegu rzeki Elstery. Szukając możliwej przeprawy jego oddział został przez pomyłkę ostrzelany przez francuskich żołnierzy, którzy wzięli ich za oddział kozacki. Józef Poniatowski został trafiony, spadł z konia i zginął w nurtach rzeki.

 

Odznaka

Już w styczniu 1919 oku por. Józef Brunicki zaprojektował odznakę pułkową. Sztancę wykonał w Krakowie Józef Walenty. Ustanowienie znaku zatwierdziło zebranie oficerów zwołane 4 września 1919 roku w Korcu. Znak miał formę krzyża kawalerskiego, a jego wymiary wynosiły 50mm x 50mm. Ramiona krzyża emaliowane były na ciemnoniebiesko. Umieszczono na nich srebrne daty „1791” (datę powstania Pułku Ułanów w armii austriackiej – pułku, nie dywizjonu który powstał w 1784 roku), „1918” (przejście Pułku na służbę Rzeczpospolitej) oraz cyfrę 8 wpisaną w literę U. W środku krzyża znajdowała się okrągła, emaliowana na czerwono tarcza, ze złoconymi inicjałami patrona Pułku „JP”. Okalał ją wieniec laurowy oraz napis „PIERWSZY PUŁK”, a zwieńczona była książęcą mitrą. Między ramionami znajdowały się cztery orły, godła Ziemi Krakowskiej, Zatorskiej, Oświęcimskiej i Cieszyńskiej, z których rekrutowali się żołnierze Pułku w latach odtwarzania. Na odwrocie umieszczano numer kolejnego nadania, stopień, imię i nazwisko posiadacza oraz datę nadania. Na odznakach członków-założycieli przed nazwiskiem umieszczano literę „Z”. Wersja ta została zatwierdzona 22 lutego 1922 roku. 

 

 

W 1929 roku zmieniono regulamin odznaki. Jednocześnie z nowym regulaminem wprowadzono modyfikacje wyglądu odznaki, która od tej pory miała wymiary 40mm x 40 mm, zmieniono datę „1791” na „1784”, a barwę tarczy zmieniono na złotożółtą – zgodną z pułkowymi barwami.

Nowa wersja odznaki wraz z regulaminem została zatwierdzona 21 czerwca 1929 roku. Wykonawcami odznak byli dwaj krakowscy grawerzy: Franciszek Malina i Józef Walenta oraz Jan Knedler z Warszawy.

https://www.jednostki-wojskowe.pl

 

Sztandar

Pierwszy sztandar ofiarowały matki i żony oficerów pułku. Został poświęcony i wręczony przez ks. prałata Badeniego w kwietniu 1920 roku w Katedrze Lwowskiej przejeżdżającemu przez miasto na font drugiemu szwadronowi pod dowództwem porucznika Adama Sołowija. Sztandar ten towarzyszył pułkowi do końca czerwca 1920 roku po czym w wyniku zmniejszenia się stanu pułku został odesłany do Szwadronu Zapasowego (kadra pułku).

 

         

 

Rys. Kazimierz Cichoński 

Sztandar był nieprzepisowy; wymiary 70 x 70 cm., na prawym płacie Orzeł Biały na amarantowym tle, na lewym Matka Boska Częstochowska na srebrnej tarczy na amarantowym tle. Po stronie orła widniał napis: "Honor i Ojczyzna", na odwrocie: "Ks. Józefa Poniatowskiego 8 Pułk Ułanów". Orzeł na drzewcu siedział na kuli; w 1935 roku został zastąpiony przepisowym - z rozpostartymi skrzydłami. Sztandar zaprojektował artysta malarz Zygmunt Rozwadowski wykonały go SS Rodziny Marii we Lwowie.

Na wojnie w 1939 roku na rozkaz dowódcy brygady sztandar pozostał w Ośrodku Zapasowym W.J. (Wielka Jednostka, większa niż pułk). Na skutek najazdu rosyjskiego został on spalony przez majora Plackowskiego.        

https://www.jednostki-wojskowe.pl

 

Walka Krakowskiej Brygady Kawalerii o Szczekociny

 

Gen. bryg. Piasecki dla odciążenia 7 Dywizji Piechoty (dowódca gen. bryg.  Janusz Gąsiorowski) wysłał 8 Pułk Ułanów płk-a Dunina-Żuchowskiego na Nakło i Szczekociny,  aby zamknąć Niemcom drogę na Jędrzejów. Czas był najwyższy, równolegle bowiem ku Szczekocinom toczyła się całą siłą motorów szpica pancerna niemieckiej 2 Dywizji Lekkiej (dowódca gen. leut. Georg Stumme; XV KA, 10 Armia). Zetknięcie nastąpiło tuż pod Szczekocinami, gdzie 2 szwadron rotmistrza Szawłowskiego spędził z drogi szpicę, szybko doszedł do zachodniego wylotu miasta, wyrzucił stamtąd Niemców i zorganizował przyczółek mostowy. W tym czasie 4 szwadron rotmistrza Matuszka doszedł do Nakła, lecz nieoczekiwanie od strony Szczekocin został zaatakowany przez wycofujące się niemieckie samochody pancerne. Zostały one rozpędzone ogniem polskiego działka ppanc., jednak już w tym czasie od zachodu nadciągało gros sił niemieckiej dywizji. Rotmistrz Matuszek zorganizował zaporę ogniową na szosie przez rozwinięcie rusznic ppanc.

i erkaemów. Niestety, jedyne działko wycofało się przedwcześnie w kierunku na Szczekociny. Zapora trwała na stanowiskach do godz. 17.00, po czym wycofała się za osłonę Siedlisk.

Tymczasem Szczekociny stanęły w płomieniach ostrzelane silnym ogniem niemieckiej artylerii. Mimo trzykrotnej nawały ogniowej polscy obrońcy twardo się trzymali. 2 szwadron dwukrotnie odrzucił Niemców walcząc na bagnety. Gdy o godz. 18.00 przyszedł rozkaz do opuszczenia miasta, polskie szwadrony musiały przebijać się przez niemieckie patrole. Dowódca pułku zorganizował nową linię na wschód od miasta, po czym wycofał się w kierunku na Jędrzejów i Kielce, tracąc kontakt z resztą brygady. Wraz z 8 pułkiem ułanów wycofała się I bateria/5dak, bateria plot. brygady i 51 dywizjon pancerny. To stało się powodem znacznego osłabienia sił Krakowskiej Brygady Kawalerii  (dowódca gen. bryg. 

Zygmunt Piasecki). Według oceny dowódcy brygady gen. Piaseckiego, ten „odśrodkowy" odwrót nie znajdował usprawiedliwienia. Gen. Piasecki wysłał na pomoc 8 Pułkowi Ułanów 3 Pułk Ułanów 

płk-a Chmielewskiego, jednak Niemcy już opanowali przeprawę i pułk powrócił do brygady, która wśród dramatycznych okoliczności przekroczyła w nocy rzekę Pilicę. W tym momencie podjęła ona swoje pierwotne zadanie, czyli osłonę Armii „Kraków" od północy na linii Jędrzejów-Chmielnik.

        http://www.muzeum-slask1939.pl
 

Marsz 8 Pułku Ułanów

Marszem 8 PU jest Mazurek Krakusów z 1831 roku. Autor melodii nieznany, jest to melodia ludowa. Słowa zostały napisane przez nieznanego autora po słynnej bitwie pod Komarowem 31 sierpnia 1920 roku, w której to 8 PU wsławił się swoją brawurową szarżą.

 

Pod miasteczkiem Komarowem batalija wielka,

Ruskich było na tysiące a ułanów trzysta x2

 

Hej wy lekkie szwoleżery nie róbcie nam wstydu

Zaczekajcie pół godziny aż ułani przyjdą, x2

 

Bo ułani dobrze biją, dobrze atakują

A jak pójdą na bij-zabij ruskie zrejterują x2

 

Tam na wzgórzu na dereszu Krzeczunowicz leci

Wymachuje, rozkazuje "Trzymajcie się dzieci!" x2

 

A ułani dobrze biją, dobrze atakują

Jak ruszyli na bij-zabij ruskie zrejterują x2

 

A z krwawego pola bitwy krwawo słońce schodzi

   I Budionny z Kozakami hen za Dniepr uchodzi  x2

 

www.ulani.pl